دوران بین اقل و اکثردَوَران بین اقل و اکثر به معنی تردید در تکلیف معلوم به اجمال، بین دو مصداق دارای نسبت اقل و اکثری است که به آن تردد بین اقل و اکثر نیز گفته می شود. ۱ - تعریف دوران بین اقل و اکثردوران بین اقل و اکثر، مقابل دوران بین متباینین، و به معنای شک در الزام به یکی از دو امری است که در مجموعه‌ای از افعال یا اجزا و شرایط با هم اشتراک دارند، و یکی از آنها نسبت به دیگری افعال یا اجزا و شرایط بیشتری دارد. ۲ - دوران بین اقل و اکثر در شبهه مقرون به علم اجمالی استدوران بین اقل و اکثر از موارد شبهه مقرون به علم اجمالی است که در آن، اصل تکلیف به طور اجمال مسلّم بوده ولی در مکلف به تردید وجود دارد. برای مثال، مکلف علم دارد که نماز بر او واجب است، اما نمی داند که نماز با سوره بر او واجب است یا نماز بدون سوره؛ یعنی در وجوب خواندن نه جزء، شک ندارد، بلکه در وجوب جزء دهم ( سوره ) شک دارد. و یا مانند آن که کسی بداند مبلغی به شخصی مدیون است اما نداند که آن مبلغ صد تومان است یا دویست تومان. دوران بین اقل و اکثر دو گونه است: ارتباطی و استقلالی. ۳ - عناوین مرتبطاقل و اکثر؛ دوران بین اقل و اکثر ارتباطی؛ دوران بین اقل و اکثر استقلالی. [۲]
تحریر الفصول، ذهنی تهرانی، محمدجواد، ج ۵،۶، ص ۶۲۰.
[۳]
شرح رسائل، محمدی، علی، ج ۴، ص ۵.
[۴]
فیض، علیرضا، مبادی فقه و اصول، ص ۱۷۴.
[۶]
فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول، ولایی، عیسی، ص ۱۱۴.
[۸]
کفایة الاصول، آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین، ص ۴۰۶.
۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۴۷۲، برگرفته از مقاله «دوران بین اقل و اکثر». |